Προσβολή Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας στο Διαδίκτυο : Η Διοικητική Προστασία

Με το άρθρο 52 του Ν. 4481/2017 (ΦΕΚ 100/Α/20-07-2017) προστέθηκε στον Νόμο Πλαίσιο για το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας (Ν. 2121/1993) το άρθρο 66Ε με τίτλο «Κυρώσεις για προσβολές δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων στο διαδίκτυο», με το οποίο εγκαθιδρύεται ταχεία διοικητική διαδικασία για την διακοπή πρόσβασης σε ιστοτόπους, που φιλοξενούν παρανόμως προστατευόμενα πνευματικά έργα.

Η εν λόγω διοικητική διαδικασία εγκαθιδρύει «μαύρη λίστα» ιστοτόπων, που θα καθίστανται μη προσβάσιμοι για χρήστες του διαδικτύου από την Ελληνική επικράτεια. Αποτελεί μία σύντομη διαδικασία διακοπής πρόσβασης σε ιστοτόπους στα πρότυπα της αντίστοιχης Ιταλικής διαδικασίας με σκοπό τον περιορισμό της παράνομης διανομής πνευματικών έργων στο διαδίκτυο.

Ορισμοί
Ως δικαιούχος υποβολής της αίτησης του άρθρου 66Ε του Ν. 2121/1993 νοείται κάθε δικαιούχος δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, το οποίο προσβάλλεται στο διαδίκτυο, καθώς και οποιοσδήποτε οργανισμός συλλογικής διαχείρισης ή προστασίας, στον οποίο έχει ανατεθεί η διαχείριση ή η προστασία δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή συγγενικών δικαιωμάτων (άρθρο 66Ε § 1 του Ν. 2121/1993).

Πεδίο Εφαρμογής
Η διοικητική διαδικασία του άρθρου 66Ε του Ν. 2121/1993 εφαρμόζεται στις περιπτώσεις προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή συγγενικών δικαιωμάτων μέσω του διαδικτύου (άρθρο 66Ε § 1 του Ν. 2121/1993).

Επί του παρόντος η διαδικασία ρητά δεν εφαρμόζεται στις περιπτώσεις προσβολών που τελούνται από τελικούς χρήστες με την τηλεφόρτωση έργων (downloading) ή με τη ρευμάτωση δεδομένων συνεχούς ροής (streaming) ή σε περιπτώσεις ανταλλαγής αρχείων μέσω ομότιμων δικτύων (peer to peer), οι οποίες επιτρέπουν την απευθείας ανταλλαγή μεταξύ τελικών χρηστών έργων σε ψηφιακή μορφή ή σε περιπτώσεις παροχής υπηρεσιών αποθήκευσης δεδομένων με την τεχνική υπολογιστικού νέφους (cloud computing) (άρθρο 66Ε § 1 του Ν. 2121/1993).

Είναι όμως βέβαιη η επέκταση της εφαρμογής της διαδικασίας στο μέλλον και σε τέτοιες μορφές μοιράσματος αρχείων, καθώς δεν υφίστανται αποχρώντες λόγοι δημοσίου συμφέροντος για έναν τέτοιο περιορισμό του πεδίου εφαρμογής της.

Η Αρμόδια Διοικητική Επιτροπή
Αρμόδια για την έκδοση αποφάσεων με βάση την διοικητική διαδικασία του άρθρου 66Ε του Ν. 2121/1993 είναι η Επιτροπή για τη γνωστοποίηση διαδικτυακής προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων, η οποία συνεπικουρείται από το προσωπικό του ΟΠΙ (άρθρο 66Ε § 2 του Ν. 2121/1993).

Η Επιτροπή είναι τριμελής και αποτελείται από τον πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΠΙ με αναπληρωτή του τον αντιπρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΠΙ, έναν εκπρόσωπο της ΕΕΤΤ και τον αναπληρωτή του, που τους ορίζει ο πρόεδρος της ΕΕΤΤ, έναν εκπρόσωπο της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και τον αναπληρωτή του, οριζόμενους από τον Πρόεδρο της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Πρόεδρος της Επιτροπής είναι ο πρόεδρος του ΟΠΙ και γραμματέας είναι ο εκπρόσωπος της ΕΕΤΤ. Η Επιτροπή έχει τριετή θητεία (άρθρο 66Ε § 2 του Ν. 2121/1993).

Η Επιτροπή συνιστάται, με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού. Επίσης, με απόφαση του εν λόγω υπουργού καθορίζεται και κάθε θέμα σχετικό με τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες της Επιτροπής (άρθρο 66Ε § 2 και 3 του Ν. 2121/1993). Παρ’ όλο που ο παραπάνω νόμος τέθηκε σε ισχύ στις 20.07.2017, η προβλεπόμενη διοικητική διαδικασία δεν θα εκκινήσει μέχρι την έκδοση της Υπουργικής Απόφασης για την σύσταση της Επιτροπής.

Η Αίτηση του Δικαιούχου
Η διοικητική διαδικασία του άρθρου 66Ε του Ν. 2121/1993 εκκινείται με την υποβολή είτε αυτοπροσώπως είτε και ηλεκτρονικά αίτησης για την άρση της προσβολής του προστατευόμενου δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας ενώπιον της σχετικής διοικητικής επιτροπής. Στην αίτηση είναι δυνατή η επισύναψη εγγράφων σχετικών με την υπόθεση καθώς και κάθε άλλου στοιχείου πρόσφορου να αποδείξει το προσβαλλόμενο δικαίωμα (άρθρο 66Ε § 4 του Ν. 2121/1993).

Για την υποβολή της αίτησης απαιτείται η προκαταβολή τέλους εξέτασης της υπόθεσης υπέρ του ΟΠΙ, που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση έναρξης της διαδικασίας (άρθρο 66Ε § 3 του Ν. 2121/1993).

Διοικητική Προδικασία
Προϋπόθεση του παραδεκτού υποβολής της αίτησης είναι ο δικαιούχος να έχει κάνει χρήση αντίστοιχης διαδικασίας αφαίρεσης περιεχομένου ή διακοπής πρόσβασης, που προβλέπεται από τον πάροχο, εφόσον τέτοια διαδικασία υπάρχει, και η διαδικασία αυτή, ενώ έχει ολοκληρωθεί εντός εύλογου χρόνου, να μην έχει τελεσφορήσει (άρθρο 66Ε § 4 του Ν. 2121/1993).

Συνήθως, για την απόδειξη της ολοκλήρωσης μιας τέτοιας διαδικασίας αρκεί η αποστολή μηνύματος ηλεκτρονικής αλληλογραφίας στον διαχειριστή του επίδικου ιστοτόπου και η άπρακτη πάροδος εύλογου διαστήματος χωρίς την αφαίρεση του παράνομου περιεχομένου.

Τα Στάδια της Διοικητικής Διαδικασίας
Τα στάδια της διαδικασίας με τις σχετικές προθεσμίες κωδικοποιούνται ως εξής :

  • 1η Ημέρα [Εργάσιμη]– Ηλεκτρονική αίτηση.
  • 11η Ημέρα [Εργάσιμη] – Απόφαση της Επιτροπής είτε για θέση της αίτησης στο αρχείο είτε για συνέχιση της διαδικασίας, οπότε αποστέλλεται σχετική γνωστοποίηση στον διαχειριστή και στον πάροχο φιλοξενίας της επίδικης ιστοσελίδας καθώς και στους παρόχους πρόσβασης στο διαδίκτυο (άρθρο 66Ε § 5 του Ν. 2121/1993).
  • 16η Ημέρα [Εργάσιμη] – Προθεσμία για την υποβολή αντιρρήσεων διαχειριστή ιστοσελίδας, παρόχου φιλοξενίας και παρόχων πρόσβασης στο διαδίκτυο με ταυτόχρονη αποστολή όλων των αποδεικτικών στοιχείων, από τα οποία προκύπτει ότι δεν υφίσταται προσβολή (άρθρο 66Ε § 5 του Ν. 2121/1993).
  • 21η Ημέρα [Εργάσιμη] – Εφόσον κρίνεται απαραίτητο από την Επιτροπή υποβολή πρόσθετων ισχυρισμών καταγγέλλοντος, διαχειριστή ιστοσελίδας, παρόχου φιλοξενίας και παρόχων πρόσβασης στο διαδίκτυο (άρθρο 66Ε § 5 του Ν. 2121/1993).
  • 41η Ημέρα [Εργάσιμη] – Έκδοση απόφασης της Επιτροπής και κοινοποίηση στους αποδέκτες της γνωστοποίησης και στον αιτούντα. Η προθεσμία έκδοσης της απόφασης δύναται να επεκτείνεται με απόφαση της Επιτροπής στις εξήντα (60) εργάσιμες ημέρες (άρθρο 66Ε § 6 του Ν. 2121/1993).

Οι Αποφάσεις της Επιτροπής
Με την απόφασή της η Επιτροπή (άρθρο 66Ε § 6 του Ν. 2121/1993) :

  1. είτε θέτει την υπόθεση στο αρχείο με αιτιολογημένη πράξη της, αν δεν διαπιστωθεί προσβολή δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας ή/και συγγενικών δικαιωμάτων,
  2. είτε, αν διαπιστωθεί προσβολή, εκδίδει αιτιολογημένη απόφασή της, με την οποία καλεί τους αποδέκτες αυτής να συμμορφωθούν με αυτήν εντός προθεσμίας όχι μεγαλύτερης των τριών (3) εργάσιμων ημερών από την επίδοσή της προς αυτούς.

Εάν η Επιτροπή διαπιστώσει ότι το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας ή το συγγενικό δικαίωμα προσβάλλεται, καλεί τους αποδέκτες της γνωστοποίησης να απομακρύνουν το περιεχόμενο που προσβάλλει το δικαίωμα από την ιστοσελίδα στην οποία αυτό έχει αναρτηθεί παράνομα ή να διακόψουν την πρόσβαση σε αυτό.

Αν η ιστοσελίδα στην οποία βρίσκεται το περιεχόμενο φιλοξενείται σε διακομιστή (server) που βρίσκεται εντός της ελληνικής επικράτειας, η Επιτροπή καλεί τους αποδέκτες της γνωστοποίησης να απομακρύνουν το συγκεκριμένο περιεχόμενο. Σε περίπτωση προσβολών μεγάλης κλίμακας, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει αντί για την απομάκρυνση του περιεχομένου διακοπή της πρόσβασης σε αυτό. Αν η ιστοσελίδα φιλοξενείται σε διακομιστή εκτός της ελληνικής επικράτειας, η Επιτροπή καλεί τον πάροχο πρόσβασης στο διαδίκτυο να διακόψει την πρόσβαση στο περιεχόμενο (άρθρο 66Ε § 6 του Ν. 2121/1993).

Ειδικότερες Εκφάνσεις της Διοικητικής Διαδικασίας
Η θέση μίας αίτησης στο αρχείο γίνεται με πράξη της Επιτροπής για τουλάχιστον έναν από τους ακόλουθους περιοριστικά αναφερόμενους λόγους (άρθρο 66Ε § 5 του Ν. 2121/1993) :

  • μη χρήση της προδιατυπωμένης αίτησης,
  • έλλειψη επαρκούς πληροφόρησης,
  • ύπαρξη εκκρεμοδικίας μεταξύ των ίδιων μερών ή έκδοση οριστικής απόφασης επί της εξεταζόμενης διαφοράς,
  • έλλειψη αρμοδιότητας,
  • έλλειψη λόγων και επαρκών αποδεικτικών στοιχείων (προδήλως αβάσιμη),
  • απόσυρση της αίτησης πριν από την εξέτασή της,
  • μη καταβολή του τέλους εξέτασης της υπόθεσης, και
  • λήψη άδειας χρήσης δικαιωμάτων.

Η γνωστοποίηση στον διαχειριστή και στον πάροχο φιλοξενίας της επίδικης ιστοσελίδας καθώς και στους παρόχους πρόσβασης στο διαδίκτυο περιλαμβάνει τουλάχιστον τον ακριβή προσδιορισμό των δικαιωμάτων που υποστηρίζεται ότι προσβάλλονται, τις διατάξεις του νόμου που κατά δήλωση του δικαιούχου παραβιάζονται, περίληψη των γεγονότων και των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης των αποδεικτικών στοιχείων, το αρμόδιο πρόσωπο προς το οποίο μπορεί να υποβληθούν αντιρρήσεις, τους όρους τερματισμού της διαδικασίας και αναφορά της δυνατότητας εκούσιας συμμόρφωσης των εμπλεκομένων (άρθρο 66Ε § 5 του Ν. 2121/1993).

Ο διαχειριστής ή/και ο πάροχος φιλοξενίας της επίδικης ιστοσελίδας δύναται εναλλακτικά να συμμορφωθεί εκουσίως στο αίτημα του αιτούντος με την αφαίρεση του παράνομου περιεχομένου ή την διακοπή πρόσβασης σε αυτό ή, ακόμη, να λάβει από αυτόν τη σχετική άδεια εντός δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία της λήψης της γνωστοποίησης. Σε περίπτωση εκούσιας συμμόρφωσης εκδίδεται απόφαση της Επιτροπής στην οποία αναφέρεται ρητά η οικειοθελής συμμόρφωση. Στην περίπτωση της λήψης άδειας χρήσης δικαιωμάτων η υπόθεση τίθεται στο αρχείο (άρθρο 66Ε § 5 του Ν. 2121/1993).

Διοικητικές Κυρώσεις
Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης προς το διατακτικό της απόφασης, η Επιτροπή επιβάλλει πρόστιμο ποσού πεντακοσίων (500) έως χιλίων (1.000) ευρώ για κάθε ημέρα μη συμμόρφωσης. Μεταξύ των κριτηρίων που λαμβάνονται υπόψη είναι η βαρύτητα της προσβολής και η επανάληψή της (άρθρο 66Ε § 7 του Ν. 2121/1993).

Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Πολιτισμού και Αθλητισμού καθορίζονται η διαδικασία επιβολής και είσπραξης του προστίμου, οι αρμόδιες υπηρεσίες είσπραξης, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα (άρθρο 66Ε § 7 του Ν. 2121/1993).

Ένδικα Μέσα
Η έναρξη της διαδικασίας ενώπιον της Επιτροπής δεν αναστέλλει ούτε επηρεάζει την άσκηση αξιώσεων για την ίδια διαφορά ενώπιον των δικαστηρίων. Αν όμως έχει ασκηθεί προσφυγή από τον ίδιο αιτούντα με το ίδιο αίτημα ενώπιον των δικαστηρίων, η υπόθεση τίθεται στο αρχείο από την Επιτροπή. Επίσης, η έκδοση απόφασης από την Επιτροπή δεν στερεί από τα εμπλεκόμενα μέρη το δικαίωμα να διεκδικήσουν την προστασία των έννομων συμφερόντων τους ενώπιον των δικαστηρίων (άρθρο 66Ε § 8 του Ν. 2121/1993).

Οι αποφάσεις της Επιτροπής του άρθρου 66Ε του Ν. 2121/1993 ερίζεται αν συνιστούν διοικητικές διαφορές ακυρωτικές ή ουσίας και αν προσβάλλονται στο Συμβούλιο της Επικρατείας ή στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Σύμφωνα με την νομολογία οι διοικητικές διαφορές υπάγονται στην δικαιοδοσία του Συμβουλίου της Επικρατείας, εφόσον δεν προβλέπεται στον νόμο ρητή παραπομπή τους στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Σε αυτή όμως την περίπτωση η μη κρίση της ουσίας των επίδικων υποθέσεων από δικαιοδοτικό όργανο, που πληρεί τις προϋποθέσεις της δίκαιης δίκης, θα παραβίαζε το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ και θα επιδεχόταν προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Περισσότερα
Ν. 2121/1993 περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
Ν. 4481/2017 (ΦΕΚ 100/Α/20-07-2017).