Έκδοση Διαταγής Πληρωμής από Email

Η έκδοση διαταγής πληρωμής είναι από δικονομικής άποψης η πλέον σύντομη διαδικασία για την δικαστική επιδίωξη της είσπραξης ληξιπρόθεσμων και απαιτητών χρηματικών οφειλών. Εντούτοις, προϋπόθεση για την έκδοση διαταγής πληρωμής είναι η έγγραφη απόδειξη των παραγωγικών γεγονότων της επίδικης χρηματικής απαίτησης.

Έγγραφη απόδειξη είναι δυνατή με δημόσια ή και ιδιωτικά έγγραφα. Για τον χαρακτηρισμό ενός εγγράφου ως ιδιωτικού, δηλαδή ως εγγράφου που ενσωματώνει γνήσια και ισχυρή δήλωση βούλησής του εκδότη του, απαιτείται αυτό να φέρει και την ιδιόχειρη υπογραφή του τελευταίου. Με σχετικές αποφάσεις τους τα Ελληνικά δικαστήρια έχουν εξομοιώσει τα ηλεκτρονικά μηνύματα [email] με ιδιωτικά έγγραφα, κρίνοντας ότι αυτά παράγονται με τρόπο ώστε κατ’ αναλογία να φέρουν το ηλεκτρονικό αντίστοιχο υπογραφής του εκδότη τους. Κατά συνέπεια, έχουν προβεί σε έκδοση διαταγών πληρωμής με βάση προσκομισθείσες εκτυπώσεις email, στις οποίες οι οφειλέτες – εκδότες τους αναγνώριζαν τα σχετικά χρεή.

Ορισμοί
Αποδεικτική ισχύ ιδιωτικού εγγράφου κατά τον νόμο έχει κάθε έγγραφο, το οποίο : (α) δεν είναι τεμαχισμένο, τρυπημένο ή διαγραμμένο, δεν έχει ξυσίματα ή εξαλείψεις ή δεν είναι με άλλον τρόπο αλλαγμένο σε ουσιώδη μέρη του και μπορεί να διαβαστεί, και (β) φέρει την ιδιόχειρη υπογραφή του εκδότη ή αντί για υπογραφή ένα σημάδι που αυτός έβαλε και επικυρώθηκε από συμβολαιογράφο ή άλλη δημόσια αρχή, που βεβαιώνει πως το σημάδι έχει τεθεί αντί για την υπογραφή και ότι ο εκδότης δήλωσε ότι δεν μπορεί να υπογράψει (432 και 443 ΚΠολΔ).

Μηχανική απεικόνιση είναι κάθε μέσο το οποίο χρησιμοποιείται από υπολογιστή ή περιφερειακή μνήμη υπολογιστή, με ηλεκτρονικό, μαγνητικό ή άλλο τρόπο, για εγγραφή, αποθήκευση, παραγωγή ή αναπαραγωγή στοιχείων, που δεν μπορούν να διαβαστούν άμεσα, όπως επίσης και κάθε μαγνητικό, ηλεκτρονικό ή άλλο υλικό στο οποίο εγγράφεται οποιαδήποτε πληροφορία, εικόνα, σύμβολο ή ήχος, αυτοτελώς ή σε συνδυασμό, εφόσον τα μέσα και τα υλικά αυτά προορίζονται ή είναι πρόσφορα να αποδείξουν γεγονότα που έχουν έννομη σημασία (444 § 2 ΚΠολΔ).

Ως ηλεκτρονικό έγγραφο θεωρείται το σύνολο των εγγραφών δεδομένων στο μαγνητικό δίσκο ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή, τα οποία αφού γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας από την κεντρική μονάδα επεξεργασίας, αποτυπώνονται με βάση τις εντολές του προγράμματος, κατά τρόπο αναγνώσιμο από τον άνθρωπο, είτε στην οθόνη του μηχανήματος, είτε στον προσαρτημένο εκτυπωτή του (ΕιρΑθ 5845/2013).

Νομικό Πλαίσιο
Η έκδοση διαταγής πληρωμής για χρηματικές απαιτήσεις διέπεται από τα άρθρα 623 – 634 του ΚΠολΔ. Σύμφωνα με τη διαδικασία, που προβλέπεται στα παραπάνω άρθρα του ΚΠολΔ, διαταγή πληρωμής δύναται να εκδοθεί μόνο εφόσον η απαίτηση και το οφειλόμενο ποσό αποδεικνύονται με δημόσιο ή ιδιωτικό έγγραφο (623 ΚΠολΔ).

Ο ορισμός, το είδος, τα χαρακτηριστικά και η ενώπιον δικαστηρίων αποδεικτική δύναμη των ιδιωτικών και των δημόσιων εγγράφων προβλέπονται στα άρθρα 432 – 465 του ΚΠολΔ. Με βάση τις διατάξεις αυτές τα ηλεκτρονικά μηνύματα (e-mail) εξομοιώνονται προς τα ιδιωτικά έγγραφα.

Τα Ηλεκτρονικά ως Ιδιωτικά Έγγραφα
Τα ιδιωτικά έγγραφα, εφόσον πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις του νόμου, αποτελούν πλήρη απόδειξη ότι η δήλωση βούλησης που περιέχουν προέρχεται από τον εκδότη του εγγράφου, επιτρέπεται όμως ανταπόδειξη (444 ΚΠολΔ). Σύμφωνα με τον νόμο στην έννοια του ιδιωτικού εγγράφου συμπεριλαμβάνεται κάθε μηχανική απεικόνιση και, επομένως, και τα ηλεκτρονικά έγγραφα (444 § 1 γ’ ΚΠολΔ).

Με ρητή μάλιστα διάταξη νόμου το ηλεκτρονικό έγγραφο συνιστά πλήρη απόδειξη, δεκτική ανταποδείξεως, για τα γεγονότα ή πράγματα που αναγράφονται σε αυτήν (άρθρο 448 § 2 ΚΠολΔ). Συνεπώς, το ηλεκτρονικό έγγραφο μπορεί να μην συγκεντρώνει μεν τα στοιχεία του (παραδοσιακού) εγγράφου κατά τον ΚΠολΔ, λόγω κυρίως της έλλειψης του στοιχείου της σταθερότητας κατά την ενσωμάτωσή του σε υλικό που παρουσιάζει διάρκεια ζωής, αλλά πρόκειται για μία ενδιάμεση μορφή, την οποία ο νομοθέτης ορθώς εξομοίωσε προς τα ιδιωτικά έγγραφα, εν όψει της εγγύτητας προς αυτά (βλ. Κουσούλη, Σύγχρονες Μορφές Έγγραφης Συναλλαγής, 1992, 138-142).

Τα Email ως Ιδιωτικά Έγγραφα
Η Ελληνική νομολογία έχει κρίνει ότι τα email έχουν ιδιότητά ιδιωτικού εγγράφου και πλήρη αποδεικτική δύναμη, επειδή φέρουν το ηλεκτρονικό λειτουργικό ισοδύναμο της «ιδιόχειρης υπογραφής», όπως απαιτείται από το άρθρο 443 ΚΠολΔ.

Έτσι έχει κριθεί ότι σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας για τη λειτουργία του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) ως μέσου επικοινωνίας στο διαδίκτυο, απαιτείται, εκτός της συνδέσεως με κάποιον διαμετακομιστή, ο οποίος παρέχει την υπηρεσία αυτή, μέσω ειδικού λογισμικού το οποίο έχει εγκαταστήσει μόνιμα ο χρήστης στον υπολογιστή του, η χρήση ενός ειδικού κωδικού, βάσει του οποίου αναγνωρίζεται (ο χρήστης) στο σύστημα, είτε ως αποστολέας, είτε ως λήπτης ηλεκτρονικών μηνυμάτων. Ο κωδικός αυτός αποτελεί την ηλεκτρονική διεύθυνση (e-mail) του χρήστη, έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται κατά πρωτότυπο τρόπο από τον ίδιο με τη χρήση χαρακτήρων της επιλογής του, οι οποίοι συνδυάζονται με το σύμβολο «@» και με χαρακτήρες που θέτει ο διαμετακομιστής, κατά τέτοιο τρόπο ώστε ο συγκεκριμένος συνδυασμός να αφορά μόνο στον χρήστη που τον έχει ορίσει, χωρίς να είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί νόμιμα από άλλον. Η απεικόνιση της διεύθυνσης του αποστολέα πάνω στο μήνυμα, καθιστά αυτόν απολύτως συγκεκριμένο για τον παραλήπτη έτσι ώστε να μην είναι δυνατόν να επέλθει σύγχυσή του με άλλο χρήστη του ίδιου συστήματος, ενώ η ταύτισή του με το περιεχόμενο του μηνύματος είναι άρρηκτη (Δ/γή Πληρωμής του Δικαστή του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών 1327/2001, ΔΕΕ 2001,377, Δ/γή Πληρωμής του Δικαστή του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών 6302/2004 Αρμ 2005, 239, ΜΠρΑθ 1963/2004 Δ 2005,587, Δ/γή Πληρωμής του Δικαστή του Ειρηνοδικείου Αθηνών 84444/2011, Δ/γή Πληρωμής του Δικαστή του Ειρηνοδικείου Αθηνών 5845/2013 κτλ).

Κρίσιμο στοιχείο για την υπαγωγή του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στους κανόνες των άρθρων 443 και 444 του ΚΠολΔ αποτελεί η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του, διότι αυτό δεν είναι απλά ένα ηλεκτρονικό έγγραφο το οποίο υπάρχει αποθηκευμένο στο λογισμικό ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή, ή ενός εγγράφου του οποίου η απεικόνιση μεταφέρεται ενσύρματα ή ασύρματα (τηλεομοιοτυπία, τηλετύπημα). Η τεχνική της αποστολής οδηγεί υποχρεωτικά στην ταύτιση μηνύματος και αποστολέα, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι μη μεταβιβάσιμο το μήνυμα, αν δε συνοδεύεται από την ηλεκτρονική διεύθυνση του αποστολέα και βεβαίως αν δεν έχει και συγκεκριμένο, υπαρκτό παραλήπτη. Αυτό έχει ως λογική συνέπεια ότι κατά την αποστολή ενός μηνύματος μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, η δήλωση βουλήσεως του αποστολέα ταυτίζεται με την ηλεκτρονική του διεύθυνση, αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο, ώστε να καταστεί δυνατή τεχνικά η παραλαβή της από τον παραλήπτη και φυσικά είναι ήσσονος σημασίας η μορφή ή η διάταξη με την οποία απεικονίζεται μηχανικά στο έντυπο (ΕιρΑθ 5845/2013).

Ο καθορισμός της ηλεκτρονικής διεύθυνσης κατά τρόπο μοναδικό, από τον ίδιο το χρήστη και η δήλωσή της σε κάθε αποστελλόμενο ηλεκτρονικό μήνυμα συνιστά απόδειξη της ταυτότητας του εκδότη του και κατ’ αναλογίαν με τα οριζόμενα για το παραδοσιακό έγγραφο του άρθρου 443 του ΚΠολΔ, η μηχανική του απεικόνισή του σε έντυπο, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 444 περ. 3 του ΚΠολΔ εμπίπτει στην έννοια του ιδιωτικού εγγράφου, με αποδεικτική δύναμη εις βάρος του εκδότη του (συνδυασμός των άρθρων 443, 444, 445 του ΚΠολΔ), διότι αυτή ακριβώς η μοναδική για κάθε χρήστη ηλεκτρονική διεύθυνση, που έχει ορισθεί και εφαρμοστεί από τον ίδιο τον αποστολέα, έχει τον χαρακτήρα της ιδιόχειρης υπογραφής, έστω και αν δεν έχει την παραδοσιακή μορφή της τελευταίας. Τα ανωτέρω ισχύουν ανεξαρτήτως της θέσεως στην οποία εμφανίζεται η ηλεκτρονική διεύθυνση του αποστολέα σε σχέση με το κείμενο, το οποίο συνοδεύει, κατά την εμφάνισή του στην οθόνη του υπολογιστή, ή τη μηχανική του απεικόνιση σε χαρτί, και αυτό διότι θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψη ότι η πιστοποίηση του προσώπου του αποστολέα και η δέσμευσή του με την δήλωση βουλήσεως που περιλαμβάνει το μήνυμα, προκαλείται από τη συνολική οργάνωση της συγκεκριμένης διαδικασίας, με την έννοια ότι το οποιοδήποτε κείμενο ως ηλεκτρονικό σήμα συνδυάζεται μόνο με την συγκεκριμένη ηλεκτρονική διεύθυνση σε ένα ενιαίο σύνολο, ανεξάρτητα με το με ποιες μορφές μπορεί αυτό να απεικονισθεί με μηχανικό τρόπο και η οποία ουσιωδώς διαφέρει από την παραδοσιακή έννοια του εγγράφου (για την αντίθετη θέση βλ. την BGH JZ 1991 απόφαση του Γερμανικού Ακυρωτικού Δικαστηρίου σε Κουσούλη, ό.π., 26).

Έτσι το επικυρωμένο κατά το νόμο αντίγραφο του αποσταλέντος ηλεκτρονικού μηνύματος, το οποίο περιέχεται στο σκληρό δίσκο του παραλήπτη αποτελεί πλήρη απόδειξη ότι η περιλαμβανόμενη σε αυτό δήλωση προέρχεται από τον εκδότη-αποστολέα του σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 445 του ΚΠολΔ (ΕιρΑθ 5845/2013).

Νομική Αξιολόγηση Ελαττωμάτων Βουλήσεως του Εκδότη Email
Η λειτουργία του συστήματος των ηλεκτρονικών μηνυμάτων είναι φυσικά δυνατόν να υποκρύπτει τον κίνδυνο ότι η αποστολή του συγκεκριμένου μηνύματος έγινε από άλλο πρόσωπο από αυτό στο οποίο ανήκει η συγκεκριμένη ηλεκτρονική διεύθυνση, κάνοντας χρήση αυτής (με οποιοδήποτε τρόπο) χωρίς την έγκρισή του. Η ελαττωματικότητα αυτή του μηνύματος που εστάλη ευθέως παραπέμπει στις διατάξεις περί πλαστότητας του ΚΠολΔ (460 επ.), εγκαθιστώντας αναστροφή του βάρους αποδείξεως στον επικαλούμενο αυτήν (βλ. Κουσούλη, ό.π., σελ. 147), για τον λόγο ότι η λειτουργία του συστήματος του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου παρέχει εγγυήσεις για την πιστότητά της και η οποιαδήποτε παθολογία εμφανίζεται δεν προέρχεται από ελάττωμα του συστήματος, αλλά από επέμβαση τρίτου σε αυτό, γεγονός το οποίο ανήκει στη σφαίρα επιρροής του φερόμενου ως αποστολέα (ΕιρΑθ 5845/2013).

Εξάλλου, και υπό το καθεστώς ισχύος του ΠΔ 150/2001, με το οποίο ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία η Οδηγία 99/93 για την αναγνώριση της ηλεκτρονικής υπογραφής, η θέσπιση των προϋποθέσεων της λεγόμενης «προηγμένης» ηλεκτρονικής υπογραφής, όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 2 παρ. 2 εδ. α’ – δ’ του ως άνω ΠΔ, η ισχύς της απλής (και όχι της «προηγμένης») ηλεκτρονικής υπογραφής ή το παραδεκτό της ως αποδεικτικού μέσου δεν αποκλείεται εκ του λόγου ότι δεν πληροί τις προϋποθέσεις της προηγμένης, όπως ρητά ορίζεται στο άρθρο. 3 παρ. 2 του ανωτέρω ΠΔ (και αντιστοίχως στο άρθρο 5 παρ. 2 της Οδηγίας). Από τη διατύπωση της διάταξης είναι προφανής η επιδίωξη του κοινοτικού και εθνικού νομοθέτη να αποφευχθεί η συναγωγή επιχειρήματος εξ αντιδιαστολής από τη ρύθμιση της παρ. 1 του οικείου άρθρου περί ισχύος της «προηγμένης» ηλεκτρονικής υπογραφής ως ιδιόχειρης υπογραφής, το οποίο θα κατέληγε σε άρνηση εννόμων αποτελεσμάτων στην απλή ηλεκτρονική υπογραφή. Ήδη, κατά την κρατούσα γνώμη (Νίκας, Πολιτική Δικονομία ΙΙ, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2005, παρ. 85 VII 6 αρ. 44 σ. 525 επ., Νικολόπουλος, Το δίκαιο της αποδείξεως, Αθήνα-Κομοτηνή 2005, παρ. 19 ΧΙ Α 2 σ. 267 επ., Μπέης, Παρατηρήσεις υπό την ΜΠρΑθ 1327/2001 (δ/γή πληρωμής), Δ 32 (2001), 466 επ., Κολοτούρος, Αποδεικτική δύναμη των ηλεκτρονικών εγγράφων στη ναυτιλία, ΝοΒ 55 (2007), 2019 επ. (2025), και το στερούμενο της προηγμένης υπογραφής ηλεκτρονικό έγγραφο απολαμβάνει της πλήρους αποδεικτικής δυνάμεως, την οποία προσδίδει στο ιδιωτικό έγγραφο διαθέσεως το άρθρο 445 ΚΠολΔ, ως προς την προέλευση της περιεχόμενης σε αυτό δηλώσεως βουλήσεως από τον εκδότη του. Την άποψη αυτή υιοθετεί και το παρόν Δικαστήριο. Κατά την αντίληψη των συναλλαγών και τα χρηστά ήθη, η ασφάλεια και βεβαιότητα δικαίου που παρέχεται με την απλή ηλεκτρονική υπογραφή δεν υστερεί από την παρεχόμενη με το ενυπόγραφο παραδοσιακό ιδιωτικό έγγραφο. Με γνώμονα το γεγονός, ότι απόλυτη προστασία έναντι κινδύνου πλαστότητας ή νοθεύσεως ούτε το ιδιοχείρως υπογεγραμμένο ιδιωτικό έγγραφο μπορεί να εγγυηθεί, ουδείς λόγος συντρέχει να μην αποδοθεί στο ηλεκτρονικό έγγραφο με την απλή ηλεκτρονική υπογραφή, το προερχόμενο από την ηλεκτρονική διεύθυνση του αποστολέα, η αποδεικτική δύναμη των αναφερομένων στο άρθρο 445 ΚΠολΔ εγγράφων (Κολοτούρος, ό.π., σ. 2026), βάσει των οποίων εκδίδεται διαταγή πληρωμής κατά το άρθρο 623 ΚΠολΔ (ΕιρΑθ 8444/2011).

Έκδοση Διαταγής Πληρωμής με Βάση Email
Εκτύπωση ηλεκτρονικού μηνύματος (e-mail), που αποτυπώθηκε μηχανικά μέσω εκτυπωτή από την εγγραφή δεδομένων από μαγνητικό δίσκο Η/Υ σε χαρτί, αποτελεί ιδιωτικό έγγραφο προερχόμενο από τον εκδότη, η ηλεκτρονική διεύθυνση του οποίου έχει αποτυπωθεί σε αυτό, παρέχει δε πλήρη απόδειξη για τα γεγονότα ή τα πράγματα που αναγράφει (445 και 448 § 2 ΚΠολΔ).

Εφόσον τέτοιο ιδιωτικό έγγραφο εμπεριέχει τη δήλωση βούλησης του εκδότη του για την αναγνώριση χρέους, αφού επικυρωθεί από δικηγόρο, δύναται εγκύρως να χρησιμοποιηθεί ενώπιον Δικαστή ως μέσο απόδειξης της σχετικής χρηματικής απαίτησης για την έκδοση διαταγής πληρωμής.

Νομική Συμβουλή : Σε περίπτωση που έχετε ληξιπρόθεσμες χρηματικές απαιτήσεις από τρίτους, μπορείτε να επιδιώξετε την μέσω email επιβεβαίωσή τους για την ύπαρξη και το ύψος των απαιτήσεων αυτών. Η αναγνώριση χρέους με τον τρόπο αυτόν αποτελεί ιδιωτικό έγγραφο με αποδεικτική ισχύ, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ταχεία διαδικασία της έκδοσης διαταγής πληρωμής.