Η μεγάλη πληθυσμιακή διείσδυση της χρήσης συσκευών και υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας καθιστά τη διεξαγωγή πληρωμών μέσω κινητού τηλεφώνου ένα προνομιακό πεδίο εμπορικής δραστηριοποίησης. Ως υπηρεσία πληρωμών μέσω κινητού τηλεφώνου μπορεί να οριστεί η υπηρεσία εκτέλεσης πράξεων πληρωμής, όπου η συγκατάθεση του πληρωτή δίδεται μέσω συσκευής κινητού τηλεφώνου και η πληρωμή γίνεται στον πάροχο δικτύου κινητής τηλεφωνίας, για να αποδοθεί στη συνέχεια στον προμηθευτή των πωλούμενων αγαθών ή/και υπηρεσιών βάσει ιδιαίτερης εμπορικής συμφωνίας.
Ορισμός
Υπηρεσίες πληρωμών θεωρούνται :
- Όσες υπηρεσίες επιτρέπουν τις τοποθετήσεις μετρητών σε λογαριασμό πληρωμών, καθώς και όλες οι δραστηριότητες που απαιτούνται για την τήρηση λογαριασμού πληρωμών,
- εκτέλεση πράξεων πληρωμής, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς κεφαλαίων, σε λογαριασμό πληρωμών που έχει ανοίξει ο χρήστης στον πάροχο υπηρεσιών πληρωμών του ή σε άλλο πάροχο υπηρεσιών πληρωμών : (i) εκτέλεση εντολών άμεσης χρέωσης, συμπεριλαμβανομένης της εφάπαξ άμεσης χρέωσης, (ii) εκτέλεση πράξεων πληρωμής με κάρτα πληρωμής ή ανάλογο μέσο, (iii) εκτέλεση μεταφορών πίστωσης, συμπεριλαμβανομένων των πάγιων εντολών.
- εκτέλεση πράξεων πληρωμής στο πλαίσιο των οποίων τα χρηματικά ποσά καλύπτονται από πιστωτικό άνοιγμα για το χρήστη υπηρεσιών πληρωμών : (i) εκτέλεση εντολών άμεσης χρέωσης, συμπεριλαμβανομένης της εφάπαξ άμεσης χρέωσης, (ii) εκτέλεση πράξεων πληρωμής με κάρτα πληρωμής ή ανάλογο μέσο, (iii) εκτέλεση μεταφορών πίστωσης, συμπεριλαμβανομένων των πάγιων εντολών, (ε) έκδοση ή/και απόκτηση μέσων πληρωμών,
εμβάσματα, - εκτέλεση πράξεων πληρωμής όπου η συγκατάθεση του πληρωτή για να εκτελεσθεί μια πράξη πληρωμής δίδεται μέσω τηλεπικοινωνιακής, ψηφιακής ή πληροφορικής συσκευής και η πληρωμή γίνεται στον φορέα εκμετάλλευσης τηλεπικοινωνιακού, πληροφορικού συστήματος ή δικτύου, ο οποίος ενεργεί αποκλειστικά ως μεσάζων μεταξύ του χρήστη υπηρεσιών πληρωμών και του προμηθευτή αγαθών και υπηρεσιών.
Το Νομικό Πλαίσιο
Η νομική ρύθμιση των υπηρεσιών μικρο – πληρωμών μέσω κινητού καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία (α) για τις υπηρεσίες πληρωμών, (β) για το ηλεκτρονικό χρήμα και (γ) για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Στην Ελληνική έννομη τάξη ισχύουν αντιστοίχως οι νόμοι 3862/2010, 3601/2007 και 3691/2008.
Αδειοδότηση & Εποπτεύουσες Αρχές
Για την παροχή υπηρεσιών μικρο – πληρωμών μέσω κινητού και, εφόσον αυτές δεν εξαιρούνται από την εφαρμογή των ανωτέρω νόμων, απαιτείται η ίδρυση ανωνύμου εταιρείας και η προηγούμενη αδειοδότησή της ως ιδρύματος πληρωμών (άρθρο 26 Ν. 3862/2010) και ως ιδρύματος ηλεκτρονικού χρήματος (άρθρο 53 Ν. 3601/2007).
Εποπτεύουσα αρχή τέτοιων ιδρυμάτων είναι η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), που έχει και την εξουσία να λαμβάνει αυστηρά μέτρα και να επιβάλλει κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης των νόμων 3862/2010 και 3601/2007. Εποπτεύουσα αρχή του νόμου 3691/2008 είναι η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας και Ελέγχου των Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης (βλ. Ν. 3932/2011), η οποία μπορεί επίσης να επιβάλλει σοβαρές κυρώσεις σε πιστωτικά ιδρύματα που υπόκεινται στις υποχρεώσεις του νόμου αυτού. Επειδή απαραίτητη για την εκτέλεση μικρο – πληρωμών μέσω κινητού είναι η παροχή υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας, εφόσον τέτοια ιδρύματα είναι ταυτοχρόνως και τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι, κατά το μέτρο παροχής υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας θα εποπτεύονται και από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ).
Ευνοϊκά Καθεστώτα
Σε περίπτωση που οι μικρο – πληρωμές μέσω κινητού είναι περιορισμένου ύψους, τυχόν πάροχοι τέτοιων υπηρεσιών μπορούν να υπαχθούν σε πιο ευνοϊκό καθεστώς ρύθμισης και να εξαιρεθούν ορισμένων υποχρεώσεων του παραπάνω πλαισίου.
Κατ’ αρχάς, με βάση τη νομοθεσία για τις υπηρεσίες πληρωμών εταιρείες παροχής υπηρεσιών μικρο – πληρωμών μέσω κινητού ορίζεται ότι κατά την ίδρυσή τους δύνανται να έχουν ιδιαίτερα χαμηλό αρχικό κεφάλαιο της τάξης των μόλις 20.000 € (άρθρο 6 Ν. 3862/2010). Επιπλέον, οι πάροχοι υπηρεσιών μικρο – πληρωμών μέσω κινητού δύνανται να αιτούνται την εξαίρεσή τους από επιμέρους ρυθμίσεις της σχετικής νομοθεσίας για το ηλεκτρονικό χρήμα, εφόσον (α) όλες οι επιχειρηματικές δραστηριότητες οδηγούν σε μέσο όρο ηλεκτρονικού χρήματος σε κυκλοφορία που δεν υπερβαίνει το όριο που έχει τεθεί από την ΤτΕ αλλά που σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να είναι υψηλότερο από 5.000.000 ευρώ, και (β) κανένα από τα φυσικά πρόσωπα που είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση ή τη λειτουργία της επιχείρησης δεν έχει καταδικαστεί για αδικήματα σχετικά με νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή χρηματοδότηση της τρομοκρατίας ή άλλα οικονομικά εγκλήματα. Περαιτέρω, με την ένταξή τους στο εν λόγω καθεστώς εξαιρέσεων δε φέρουν τις υποχρεώσεις αφενός της αδειοδότησης ως ιδρυμάτων πληρωμών και αφετέρου της ενημέρωσης προς την Τράπεζα της Ελλάδος και της αντίστοιχης εποπτείας σε περίπτωση παροχής υπηρεσιών πληρωμών σε άλλο κράτος – μέλος. Τέλος, οι πάροχοι υπηρεσιών μικρο – πληρωμών μέσω κινητού δεν υπόκεινται σε ορισμένες υποχρεώσεις του Ν. 3691/2008 για την επαλήθευση της ταυτότητας πελατών τους, (α) εφόσον η νομισματική αξία που είναι αποθηκευμένη στο ηλεκτρονικό υπόθεμα, αν αυτό δεν μπορεί να επαναφορτιστεί, δεν υπερβαίνει τα εκατόν πενήντα (150) ευρώ ή (β) εφόσον το ηλεκτρονικό υπόθεμα μπορεί να επαναφορτιστεί, το συνολικό ποσό των συναλλαγών για ένα ημερολογιακό έτος δεν υπερβαίνει τα δύο χιλιάδες πεντακόσια (2.500) ευρώ ή, τέλος, (γ) εάν ο κομιστής εξαργυρώσει, βάσει του άρθρου 52 του ν. 3601/2007, ποσό χιλίων (1.000) ευρώ ή μεγαλύτερο κατά το ίδιο ημερολογιακό έτος (άρθρο 17 παρ. 5 του νόμου).
Εξαιρέσεις
Από την εφαρμογή του νόμου Ν. 3862/2010 για τις υπηρεσίες πληρωμών εξαιρούνται υπηρεσίες μικρο – πληρωμών μέσω κινητού που διαμεσολαβούν για την απόκτηση αγαθών ή υπηρεσιών μόνο στην επαγγελματική στέγη που χρησιμοποιεί ο εκδότης μέσων πληρωμής ή στο πλαίσιο εμπορικής συμφωνίας με τον εκδότη είτε μέσα σε περιορισμένο δίκτυο παρόχων υπηρεσιών είτε για περιορισμένο φάσμα αγαθών ή υπηρεσιών (άρθρο 3 ια΄ του νόμου). Τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να συνιστούν (α) η διανομή από τον εργοδότη στους εργαζόμενούς του κουπονιών σίτισης, τα οποία και δύνανται να εξαργυρώνονται σε συνεργαζόμενα καταστήματα και επιχειρήσεις εστίασης, (β) η εμπορική διάθεση ηλεκτρονικών καρτών αυτόματης κατά τη διέλευση χρέωσης από εταιρείες εκμετάλλευσης διοδίων σε οδηγούς, όπως και (γ) η έκδοση αυτόματων ηλεκτρονικών καρτών χρέωσης στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Περαιτέρω, εξαιρούνται πράξεις πληρωμής, οι οποίες εκτελούνται μέσω τηλεπικοινωνιακής, ψηφιακής ή πληροφορικής συσκευής, κατά τις οποίες τα αγοραζόμενα αγαθά ή υπηρεσίες παραδίδονται και πρόκειται να χρησιμοποιηθούν μέσω τηλεπικοινωνιακής, ψηφιακής ή πληροφορικής συσκευής, εφόσον ο φορέας εκμετάλλευσης αυτής της συσκευής δεν ενεργεί μόνο ως μεσάζων μεταξύ του χρήστη υπηρεσιών πληρωμών και του προμηθευτή των αγαθών και υπηρεσιών (άρθρο 3 ιβ΄ του Ν. 3862/2010). Τέτοιες υπό εξαίρεση υπηρεσίες μικρο – πληρωμών μέσω κινητού είναι κατά βάση οι συνήθεις υπηρεσίες πολυμεσικής πληροφόρησης, που παρέχονται μέσω μη γεωγραφικών αριθμών καθώς και οποιεσδήποτε υπηρεσίες, με τις οποίες ο συνδρομητής αγοράζει μέσω κινητού και λαμβάνει επιγραμμικά προϊόντα / υπηρεσίες (μουσική, λογισμικό, περιεχόμενο) στο κινητό του τηλέφωνο ή μέσω διαδικτύου.
Επιπλέον, από την εφαρμογή των διατάξεων του νόμου Ν. 3601/2007 για το ηλεκτρονικό χρήμα εξαιρούνται συλλήβδην μικρο – πληρωμές μέσω κινητού, οι οποίες διεξάγονται από συνδρομητές κινητής τηλεφωνίας με συμβόλαιο. Τέτοιες περιπτώσεις δεν εμπίπτουν στον ορισμό του νόμου για το ηλεκτρονικό χρήμα, σύμφωνα με τον οποίο η έκδοσή του προϋποθέτει προκαταβολή αντίστοιχου ποσού, κάτι που δεν ισχύει στην κινητή τηλεφωνία με συμβόλαιο (άρθρο 2 παρ. 20 του νόμου). Αντιστοίχως, σύμφωνα με την ορθότερη άποψη εξαιρούνται και οι μικρο – πληρωμές μέσω κινητού στις περιπτώσεις συνδρομητών καρτοκινητής τηλεφωνίας, οι οποίες διεξάγονται στα πλαίσια των συνηθισμένων υπηρεσιών πολυμεσικής πληροφόρησης.
Νομική Συμβουλή : Για την ασφαλή εμπορική διάθεση υπηρεσιών μικρο – πληρωμών στην εγχώρια αγορά τόσο από τηλεπικοινωνιακούς παρόχους όσο και από παρόχους υπηρεσιών πολυμεσικής πληροφόρησης κρίνεται σκόπιμη η σύσταση ξεχωριστού νομικού προσώπου, το οποίο, αφού λάβει τις απαιτούμενες άδειες από την ΤτΕ, να συνάψει συμβάσεις αντιπροσώπευσης με όλους τους ενεργούς παρόχους κινητής τηλεφωνίας, ώστε να αποκτήσει τη δυνατότητα παροχής τέτοιων υπηρεσιών στις συνδρομητικές τους βάσεις.
Πηγές
Ν. 3601/2007 για την ανάληψη και άσκηση δραστηριοτήτων από τα πιστωτικά ιδρύματα
Ν. 3691/2008 για την πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων
Ν. 3862/2010 για τις υπηρεσίες πληρωμών