Αντίθεση του Ειδικού Τέλους Ακινήτων με την Οδηγία 2009/72/ΕΚ για την Ενέργεια

Με ερώτησή του προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα πλαίσια των εργασιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Ν. Χουντής έθεσε ζήτημα αντίθεσης του ειδικού τέλους ακινήτων με την Ευρωπαϊκή Ενωσιακή νομοθεσία για την ενέργεια.

Στην από 24.11.2011 απάντησή του ο Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ Guenther Oettinger τόνισε ότι το Ελληνικό κράτος μπορεί να επιβάλλει ειδικούς όρους για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στην επικράτειά του, εφόσον όμως εξασφαλίζει τη συμμόρφωση με το σύνολο της σχετικής Ενωσιακής νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένης της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ και των διατάξεων αυτής που αφορούν την προστασία των καταναλωτών (άρθρο 3 και παράρτημα Ι), τα δικαιώματα των ευάλωτων καταναλωτών (άρθρο 3 παράγραφοι 7 και 8) και την καθολική υπηρεσία (άρθρο 3 παράγραφος 3). Ανέφερε επίσης ότι οι διατάξεις της Ενωσιακής νομοθεσίας σχετικά με την καθολική υπηρεσία γεννούν σαφή υποχρέωση των κρατών μελών και παρέχουν στους οικιακούς καταναλωτές το δικαίωμα να προμηθεύονται ηλεκτρική ενέργεια, ενώ “δεν εξαρτούν το δικαίωμα αυτό από την κατάσταση του νοικοκυριού ή των μεμονωμένων μελών του όσον αφορά τις φορολογικές τους υποχρεώσεις”. Άφησε έτσι, εμμέσως πλην σαφώς, να εννοηθεί ότι το περιβόητο άρθρο 53 του Ν. 4021/2011, με το οποίο προβλέπονται οι όροι επιβολής του ειδικού τέλους ακινήτων δια της διακοπής ηλεκτροδότησης των νοικοκυριών, που δεν το καταβάλλουν, έρχεται σε αντίθεση με συγκεκριμένες προβλέψεις της Ενωσιακής νομοθεσίας προστατευτικές για τους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας.

Το Νομικό Ζήτημα

Το άρθρο 53 παρ. 11 του Ν. 4021/2011 (ΦΕΚ 218/Α΄/2011) καθώς και οι σχετικές διατάξεις της ΥΑ ΥΠΟΙΚ 1211/10-10-2011 (ΦΕΚ 2298/Β΄/2011) και της ΠΟΛ ΥΠΟΙΚ 1244/01-12-2011 ορίζουν συγκεκριμένη διαδικασία για την επιβολή και είσπραξη του Εκτάκτου Ειδικού Τέλους Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Επιφανειών (ΕΕΤΗΔΕ), γνωστού και ως χαρατσιού, μέσω της ΔΕΗ και των εναλλακτικών προμηθευτών ηλεκτρικού ρεύματος. Σύμφωνα με τη διαδικασία αυτή “αν δεν καταβληθεί το Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε. εντός 40 ημερών από την έκδοση του λογαριασμού, η Δ.Ε.Η. και οι εναλλακτικοί προμηθευτές ηλεκτρικού ρεύματος προβαίνουν στην έκδοση εντολής διακοπής του ρεύματος του καταναλωτή προς τον Διαχειριστή του Δικτύου, ο οποίος διακόπτει τη σύνδεση και δεν επαναχορηγεί το ηλεκτρικό ρεύμα μέχρι την εξόφληση του Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε”. Περαιτέρω, η επαναχορήγηση του ρεύματος δεν μπορεί να γίνει αν δεν προσκομισθεί βεβαίωση εξόφλησης του Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε. από την αρμόδια Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία. Η ίδια βεβαίωση απαιτείται και στις περιπτώσεις που ο καταναλωτής αιτηθεί αλλαγή προμηθευτή ηλεκτρικού ρεύματος. Έτσι, όσοι καταναλωτές καθορίστηκαν ως υπόχρεοι Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε. δεν μπορούν να προβούν σε αλλαγή προμηθευτή ή επανασύνδεση, αν πρώτα δεν έχουν εξοφλήσει στο σύνολό του το Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε.

Από τις παραπάνω διατάξεις γίνεται σαφές ότι οι προμηθευτές ηλεκτρικού ρεύματος έχουν την υποχρέωση απέναντι στο κράτος να αποσυνδέουν το ρεύμα στα νοικοκυριά, που δεν αποπληρώνουν το ΕΕΤΗΔΕ, και να μην το επανασυνδέουν αν οι οφειλέτες δεν προσκομίσουν βεβαίωση εξόφλησης αυτού από την αρμόδια ΔΟΥ.

Οι Σχετικές Διατάξεις της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ

Η Οδηγία 2009/72/ΕΚ για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ θεσπίζει την υποχρέωση των κρατών – μελών της ΕΕ να διασφαλίζουν ότι όλοι οι οικιακοί πελάτες και, όπου κρίνεται σκόπιμο, οι μικρές επιχειρήσεις κάθε κράτους απολαύουν της καθολικής υπηρεσίας ηλεκτρικής ενέργειας. Ως καθολική υπηρεσία ορίζεται στην Οδηγία το δικαίωμα τα παραπάνω πρόσωπα να προμηθεύονται ηλεκτρική ενέργεια συγκεκριμένης ποιότητας σε λογικές, εύκολα και άμεσα συγκρίσιμες και διαφανείς τιμές που δεν εισάγουν διακρίσεις (άρθρο 3 παρ. 3 της Οδηγίας). Επιπλέον, η Οδηγία θεσπίζει υποχρεώσεις των κρατών – μελών για την προστασία των τελικών πελατών και, ειδικότερα, των ευάλωτων καταναλωτών, δηλαδή καταναλωτών που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια ή μένουν σε απομακρυσμένες περιοχές και, ενδεχόμενα, πρέπει να απολαμβάνουν απαγόρευση διακοπής σύνδεσης τέτοιων καταναλωτών σε κρίσιμες περιόδους (άρθρο 3 παρ. 7 της Οδηγίας).

Έτσι, με βάση τις διατάξεις της Οδηγίας τα κράτη – μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν ότι ο δικαιούχος πελάτης μπορεί πραγματικά να αλλάξει εύκολα προμηθευτή, ενώ υποχρεούνται να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και για την επίτευξη των στόχων της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής (άρθρο 3 παρ. 8 επ. της Οδηγίας). Η

Ενσωμάτωση με τον Ν. 4001/2011

Με τον Ν. 4001/2011 (ΦΕΚ 179/Α΄/22-08-2011) οι προαναφερόμενες διατάξεις της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ ενσωματώθηκαν στην Ελληνική έννομη τάξη.

Κατ’ αρχάς, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του νόμου σε περίπτωση που υπάρχουν καταναλωτές ηλεκτρικού ρεύματος οι οποίοι αδυνατούν να βρουν προμηθευτή στην απελευθερωμένη αγορά με τους υφιστάμενους εμπορικούς όρους, θεσπίζεται υποχρέωση παροχής σε αυτούς τέτοιων υπηρεσιών από τον πάροχο καθολικής υπηρεσίας. Η προμήθεια καθολικής υπηρεσίας γίνεται σε τιμές εύλογες, διαφανείς, εύκολα και άμεσα συγκρίσιμες με τιμές άλλων Προμηθευτών και που δεν εισάγουν διακρίσεις μεταξύ κατηγοριών πελατών (άρθρο 58).

Επιπρόσθετα, με βάση το άρθρο 3 του νόμου το Ελληνικό κράτος οφείλει να καταρτίζει Εθνικό Σχέδιο Δράσης, με το οποίο, μεταξύ άλλων, προωθεί την καταπολέμηση της Ενεργειακής Πενίας. Περαιτέρω, στον νόμο η ενεργειακή πενία ορίζεται ως η κατάσταση των καταναλωτών, κατά την οποία, αυτοί ευρίσκονται σε δυσχερή θέση, λόγω του χαμηλού εισοδήματός τους, όπως αυτό προκύπτει από τις φορολογικές τους δηλώσεις, σε συνδυασμό με την επαγγελματική τους κατάσταση, την οικογενειακή τους κατάσταση και ειδικών καταστάσεων υγείας, να καλύψουν τις δαπάνες για τις εύλογες ανάγκες εφοδιασμού τους σε ηλεκτρική ενέργεια, καθώς οι δαπάνες αυτές αποτελούν σημαντικό ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματός τους (άρθρο 2 θ), ενώ ως ευάλωτοι πελάτες ορίζονται οι καταναλωτές που εντάσσονται στις ακόλουθες κατηγορίες (άρθρο 2 ι και 52 παρ. 1) :

  • Οι οικονομικά ασθενείς Οικιακοί Πελάτες που πλήττονται από την Ενεργειακή Πενία.
  • Οι Πελάτες που, οι ίδιοι ή οι σύζυγοι αυτών ή πρόσωπα των οποίων αυτοί έχουν την επιμέλεια σύμφωνα με το νόμο και συνοικούν με αυτούς, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη συνεχή και αδιάλειπτο παροχή ενέργειας. Στην κατηγορία αυτή υπάγονται οι Πελάτες που χρήζουν μηχανικής υποστήριξης και ιδίως άτομα που χρειάζονται συνεχή προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας για τη λειτουργία συσκευών υποστήριξης ή παρακολούθησης ζωτικών λειτουργιών, ενδεικτικά, συσκευές μηχανικής υποστήριξης αναπνευστικής ή καρδιακής λειτουργίας, συσκευές αιμοκάθαρσης και κάθε παρόμοιας φύσης συσκευή.
  • Ηλικιωμένοι πελάτες που έχουν συμπληρώσει το εβδομηκοστό (70ό) έτος της ηλικίας τους, υπό την προϋπόθεση ότι δεν συνοικούν με άλλο πρόσωπο το οποίο δεν έχει συμπληρώσει το ως άνω όριο ηλικίας.
  • Πελάτες με σοβαρά προβλήματα υγείας, ιδίως άτομα με σοβαρή σωματική ή ψυχική αναπηρία, με νοητική αναπηρία, σοβαρά οπτικοακουστικά ή κινησιακά προβλήματα, ή με πολλαπλές αναπηρίες ή με χρόνια πάθηση και οι οποίοι εκ του λόγου τούτου δεν δύνανται να διαχειριστούν και διαπραγματευτούν τη συμβατική τους σχέση με τον Προμηθευτή.
  • Οι πελάτες σε απομακρυσμένες περιοχές και ιδιαίτερα στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά που δικαιούνται ίδιες υπηρεσίες τόσο ως προς τις τιμές όσο και ως προς την ποιότητα, την ασφάλεια του εφοδιασμού και τη διαφάνεια των συμβατικών όρων και προϋποθέσεων με τους άλλους Πελάτες.

Ανάλογα με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η κάθε κατηγορία, το κράτος δύναται να λαμβάνει πρόσθετα μέτρα για την προστασία τους, ιδίως την παροχή μειωμένων τιμολογίων, ή έκπτωση επί των δημοσιευμένων τιμολογίων κάθε Προμηθευτή, την εγκατάσταση μετρητών με δυνατότητα προπληρωμής, ευνοϊκότερους όρους πληρωμής των λογαριασμών, εναλλακτικούς τρόπους πρόσβασης σε υπηρεσίες εξυπηρέτησης και πληρωμής λογαριασμών, αλλά και απαγόρευση διακοπής σύνδεσης τέτοιων καταναλωτών σε κρίσιμες περιόδους, όπως η σημερινή (άρθρο 52 παρ. 2).

Η Αντίθεση και Οι Έννομες Συνέπειες

Από την ερμηνεία των σχετικών διατάξεων του Ν. 4001/2011 με βάση και την Οδηγία 2009/72/ΕΚ γίνεται σαφές ότι το Ελληνικό κράτος υποχρεούται αφενός να διασφαλίζει την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος με εύλογους όρους σε όλο τον πληθυσμό μέσω του διορισμού ενός προμηθευτή ως καθολικού παρόχου και αφετέρου να εφαρμόζει πολιτικές που καταπολεμούν την ενεργειακή πενία, ρητά δε αναφέρεται ότι έχει την δυνατότητα μέχρι και να απαγορεύει την διακοπή σύνδεσης σε κατηγορίες ευάλωτων πελατών σε κρίσιμες περιόδους, πόσο μάλλον στην σημερινή ανθρωπιστική κρίση που διέρχεται η χώρα.

Με επιχείρημα λοιπόν εξ αντιδιαστολής προκύπτει ότι η νομοθέτηση από το Ελληνικό κράτος της υποχρέωσης των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας να διακόπτουν την παροχή και να μην επανασυνδέουν το ηλεκτρικό ρεύμα στους τελικούς πελάτες – καταναλωτές τους, που δεν πληρώνουν το ΕΕΤΗΔΕ, έρχεται σε αντίθεση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ, που επιβάλλουν τη διασφάλιση από το Ελληνικό κράτων της καθολικής υπηρεσίας και την προστασία των ευάλωτων καταναλωτών και είναι υπέρτερης νομοθετικής ισχύος. Για τον λόγο αυτό τα Ελληνικά δικαστήρια οφείλουν να μην εφαρμόζουν την παράγραφο 11 του άρθρου 53 Ν. 4021/2011 καθώς και τις ειδικότερες διατάξεις των προαναφερόμενων Υπουργικών Αποφάσεων, με τις οποίες η πληρωμή του ΕΕΤΗΔΕ συνδέεται με την διακοπή της ηλεκτροδότησης.

Νομική Συμβουλή : Κατά την κατάθεση αίτησης προσωρινής ρύθμισης κατάστασης και προσωρινής διαταγής είναι αναγκαία η αναφορά στην αντίθεση του άρθρου 53 Ν. 4021/2011 στην Οδηγία 2009/72/ΕΚ και η προσκόμιση της επίσημης απάντησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως ένας περαιτέρω λόγος ακυρότητας της επιβολής του ΕΕΤΗΔΕ.

Πηγές

Η σχετική ερώτηση του Ν. Χουντή και η απάντηση του Ευρωπαίου Επιτρόπου Ενέργειας

Η Ενωσιακή Οδηγία 2009/72/ΕΚ

Ο Ν. 4021/2011 (ΦΕΚ 218/Α΄/2011)

Ο Ν. 4001/2011 (ΦΕΚ 179/Α΄/2011)

Η ΥΑ ΥΠΟΙΚ 1211/10-10-2011 (ΦΕΚ 2298/Β΄/2011)

Η ΠΟΛ ΥΠΟΙΚ 1244/01-12-2011