Δικαιώματα Πρόσβασης και Κοινής Χρήσης Υποδομών Δικτύου στην Ελληνική Νομοθεσία

Το Ελληνικό νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο για τη διαχείριση δικαιωμάτων διέλευσης, όπως ισχύει σήμερα, απαρτίζεται από τις ακόλουθες διατάξεις νόμων και κανονιστικών διοικητικών πράξεων:

  • Το άρθρο 28 και το Παράρτημα Χ του Ν. 4070/2012, με τα οποία καθορίζεται η διαδικασία χορήγησης δικαιωμάτων διέλευσης (ΦΕΚ 82/Α/10-04-2012), όπως αυτά τροποποιήθηκαν από το άρθρο 11 του Ν. 4463/2017.
  • Την ΕΕΤΤ ΑΠ 874/2/03-12-2018 με τίτλο «Κανονισμός καθορισμού των τελών διέλευσης και των τελών χρήσης δικαιωμάτων διέλευσης, κατ’ εφαρμογή της παρ. 9 του άρθρου 28 του ν. 4070/2012» (ΦΕΚ 6168/Β/31-12-2018).

Η ισχύουσα νομοθεσία δίνει το δικαίωμα σε παρόχους δημόσιων δικτύων ηλεκτρονικών επικοινωνιών για την εγκατάσταση ευκολιών επί, υπό ή υπέρ χώρων που ανήκουν στο Δημόσιο, σε Ο.Τ.Α. σε ιδιώτες ή είναι κοινόχρηστοι. Τα ίδια δικαιώματα παρέχονται και σε παρόχους μη δημοσίων δικτύων ηλεκτρονικών επικοινωνιών, αλλά μόνο σχετικά με τους δημόσιους και κοινόχρηστους χώρους (άρθρο 28 § 1 του Ν. 4070/2012).

Η χορήγηση των δικαιωμάτων διέλευσης από τις αρμόδιες αρχές πρέπει να λαμβάνει χώρα βάσει απλών, αποτελεσματικών, διαφανών και προσιτών στο κοινό διαδικασιών, που εφαρμόζονται χωρίς διακρίσεις και χωρίς καθυστέρηση, σύμφωνα με τις αρχές της αμεροληψίας και της διαφάνειας κατά τον καθορισμό των προϋποθέσεων για τα δικαιώματα αυτά καθώς και με τρόπο ώστε να μην επέρχεται περιορισμός του ανταγωνισμού στις σχετικές αγορές (άρθρο 28 § 2 και 4 του Ν. 4070/2012).

Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης διατηρεί το Ψηφιακό Μητρώο Υποδομών για τα δίκτυα υποδομών ηλεκτρονικών επικοινωνιών της χώρας, το οποίο καθίσταται μετά τη λειτουργία του δημοσίως προσβάσιμο μέσω διαδικτύου και στο οποίο οι αρμόδιοι φορείς, οι οποίοι εγκρίνουν ή χορηγούν δικαιώματα διέλευσης, οι πάροχοι δικτύων ηλεκτρονικών επικοινωνιών, καθώς και οι οριζόμενοι φορείς του δημοσίου τομέα που αναπτύσσουν πάσης φύσεως δίκτυα υποδομών, υποβάλλουν στοιχεία σε ηλεκτρονική μορφή (άρθρο 28 § 5-6 του Ν. 4070/2012, κατ’ εξουσιοδότηση του οποίου έχει εκδοθεί η ΥΑ υπ’ αρ. 62005/512/2015 «Καθορισμός των όρων και των προϋποθέσεων για την υποβολή στοιχείων σε ηλεκτρονική μορφή στο Ψηφιακό Μητρώο Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων»). Το Ψηφιακό Μητρώο Υποδομών δεν έχει καταστεί ακόμη πλήρως λειτουργικό και έτσι εκκρεμεί η δημοσιοποίησή του στον ιστότοπο του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Η διαδικασία έγκρισης και χορήγησης δικαιωμάτων διέλευσης υπόκειται σε συγκεκριμένους όρους και προθεσμίες, ενώ ο συνολικός χρόνος χορήγησης των δικαιωμάτων διέλευσης δεν δύναται να υπερβαίνει τους τέσσερις (4) μήνες και τυχόν άπρακτη πάροδος των σχετικών προθεσμιών τεκμαίρεται ως έγκριση και χορήγηση των σχετικών δικαιωμάτων διέλευσης (άρθρο 28 § 7-9 και Παράρτημα Χ του Ν. 4070/2012). Η αρχική χορήγηση δικαιώματος διέλευσης, η οποία παρέχεται στο δικαιούμενο φορέα, περιλαμβάνει και τη δυνατότητα εργασιών συντήρησης ή και αποκατάστασης βλαβών, με υποχρέωση προηγούμενης ειδοποίησης του αρμόδιου φορέα (άρθρο 28 § 11 του Ν. 4070/2012). Άρνηση χορήγησης δικαιωμάτων διέλευσης επιτρέπεται μόνο κατόπιν ειδικά αιτιολογημένης απόφασης. Κατά απόφασης χορήγησης δικαιωμάτων διέλευσης και περιορισμών ή όρων αυτών χωρεί προσφυγή ενώπιον του Τριμελούς Διοικητικού Εφετείου, που δικάζει σε πρώτο και τελευταίο βαθμό, με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (άρθρο 28 § 9 του Ν. 4070/2012).

Η χορήγηση δικαιωμάτων διέλευσης από τους αρμόδιους φορείς λαμβάνει χώρα με μονο-απευθυντική διαδικασία μέσω ειδικού πληροφοριακού συστήματος κατόπιν εξειδίκευσης της λειτουργίας αυτού με σχετική απόφαση του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Η σχετική υπουργική απόφαση δεν έχει ακόμη εκδοθεί και η προαναφερόμενη μονο-απευθυντική διαδικασία δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών προς εγκατάσταση ή συντήρηση του δικτύου, οι πάροχοι υποχρεούνται να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα ώστε να μην προκαλούνται βλάβες και ζημίες σε πρόσωπα, εγκαταστάσεις ή περιουσίες του Δημοσίου, των Ο.Τ.Α., του φορέα έγκρισης ή χορήγησης δικαιώματος διέλευσης, παρόχου δικτύου ηλεκτρονικών επικοινωνιών και τρίτων, αλλιώς υποχρεούνται σε αποκατάσταση κάθε θετικής και αποθετικής ζημίας (άρθρο 28 § 14 του Ν. 4070/2012).

Τα τέλη διέλευσης και χρήσης δικαιωμάτων διέλευσης για όλη την Ελλάδα προβλέπονται από τον Κανονισμό της ΕΕΤΤ για τον καθορισμό των τελών διέλευσης και των τελών χρήσης δικαιωμάτων διέλευσης, όπως κάθε φορά ισχύει (Ο εν λόγω Κανονισμός της ΕΕΤΤ είναι διαθέσιμος στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://www.eett.gr/opencms/export/sites/default/admin/downloads/telec/apofaseis_eett/kanonistikes_apofaseis_eett/AP874-002.pdf) .

Ο καθορισμός των τελών πρέπει να διέπεται από αντικειμενικότητα, διαφάνεια, αμεροληψία και αναλογικότητα προς τον επιδιωκόμενο σκοπό. Το ύψος των τελών πρέπει να μην καθιστά οικονομικά ασύμφορη τη διενέργεια των σχετικών επενδύσεων (άρθρο 28 § 9 του Ν. 4070/2012). Τα τέλη διέλευσης υπολογίζονται με αντικειμενικά κριτήρια ανά χιλιόμετρο διέλευσης τομής ή ανά ευκολία και καταβάλλονται εφάπαξ πριν την έναρξη των εργασιών εγκατάστασης των ευκολιών (άρθρα 4 και 5 του Κανονισμού της ΕΕΤΤ). Τα τέλη χρήσης δικαιωμάτων διέλευσης υπολογίζονται με αντικειμενικά κριτήρια και με βάση τα χιλιόμετρα όδευσης, ενώ καταβάλλονται ετησίως (άρθρα 4 και 6 του Κανονισμού της ΕΕΤΤ). Εκτός από την υποχρέωση καταβολής τελών διέλευσης και τελών χρήσης δικαιωμάτων διέλευσης, οι πάροχοιδεν έχουν υποχρέωση καταβολής άλλου είδους τελών (άρθρο 28 § 13 του Ν. 4070/2012).

Με κοινή απόφαση των Υπουργών Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, χαρακτηρίζονται ως έργα χαμηλής όχλησης έργα εγκατάστασης ή και συντήρησης δικτύων ηλεκτρονικών επικοινωνιών με τοπικές και μη σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, ιδίως έργα εγκατάστασης δικτύων ή και επέκτασης μικρής κλίμακας, έργα μετατόπισης υφιστάμενων δικτύων, έργα συντήρησης ή και επισκευής δικτύων και καθορίζονται τα τεχνικά χαρακτηριστικά τους, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα. Με όμοια απόφαση καθορίζονται απλοποιημένες διαδικασίες για τη χορήγηση δικαιωμάτων διέλευσης και εγκατάστασης για τα έργα αυτά, ο τρόπος καταβολής των τελών, οι δικαιούχοι είσπραξης αυτών και κάθε άλλο σχετικό θέμα (άρθρο 28 § 15 του Ν. 4070/2012). Οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις δεν έχουν ακόμη εκδοθεί.